Winterdip

Leuk hoor, schrijf ik eindelijk weer eens een blogpost en dan is het zo’n deprimerend onderwerp. Maar ja. Actueel is het wel, voor mij in ieder geval. Als de dagen korter worden, heeft dat invloed op mijn gemoedstoestand.

Ik heb gelezen dat mensen met AD(H)D gemiddeld vaker last hebben van een winterdip of -depressie, met name vrouwen. Het heeft allemaal te maken met een gebrek aan daglicht, en de een is daar gevoeliger voor dan de ander. (Ik vraag me wel eens af: hoe pakken de mensen die bovenin Finland wonen dit probleem aan? Daar is nog veel minder daglicht dan bij ons, soms blijft het zelfs wekenlang donker. Iedereen gratis op vakantie naar Spanje, zou ik zeggen.)

Een paar symptomen van de winterdip zijn:

moeite om ‘s ochtends op te staan

je lusteloos en gedeprimeerd voelen

te veel eten

somberheid

vermoeidheid

slecht humeur

minder of geen behoefte aan sociale contacten

minder zin om naar buiten te gaan

minder zin om actief te zijn

Ik merk ook dat een aantal ADD-kenmerken sterker aanwezig zijn als er minder daglicht is. De signalen van buitenaf (zie vorige blogpost) komen minder sterk door. Alsof ze door een barrière heen moeten. Ik heb bijvoorbeeld meer moeite om op tijd te komen, vooral in de ochtend, en formulieren op tijd in te vullen. Ik heb nog minder motivatie voor huishoudelijk werk en ik ben sneller dan anders het overzicht kwijt. En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Dit is allemaal al best vervelend, maar echt zorgelijk wordt het als je een winterdepressie krijgt. Ik denk dat ik daar eind 2015 wel tegenaan zat. Het was de eerste winter sinds ik drie kinderen had, waarin ik niet zwanger was of borstvoeding gaf. Want de hormonen die daarbij horen, werkten bij mij zo goed tegen de winterdip dat ik er een paar jaar weinig of geen last van had. Maar toen had ik ‘ineens’ drie kinderen, met alle prikkels die daarbij horen (ze waren toen 7, 4 en 2), en minder gelukshormonen om me er doorheen te slepen. Die winter gebeurden er ook een aantal heftige dingen met mensen in mijn omgeving. En daar kon ik vrij slecht mee omgaan. Ik was erg somber en vaak in tranen. In de kerstvakantie hadden we een paar keer een pyjamadag, niet voor de gezelligheid, maar omdat ik de energie niet kon opbrengen om schone kleren voor iedereen bij elkaar te scharrelen. Achteraf gezien had ik toen beter psychologische hulp kunnen vragen, maar ik was dat jaar al een keer bij de huisarts geweest met vage klachten en dat was niet naar tevredenheid gegaan.

Pas toen ik een paar jaar later een sterk vermoeden kreeg dat ik ADD had, durfde ik weer bij de huisarts aan te kloppen. Daaruit volgde toen wel een traject bij een psycholoog.

Gelukkig heb ik sinds 2015 alleen milde symptomen gehad van de winterdip. Maar die zijn ook nog best vervelend en beperkend in het dagelijks leven. 

Soms vergeet ik voor het gemak even dat de winterdip eraan komt en dan maak ik plannen die ik uiteindelijk niet kan uitvoeren. Langzamerhand leer ik om te accepteren dat het nu eenmaal een lastige periode is en kan ik beter inschatten wanneer die ongeveer begint en eindigt. 

In oktober begin ik het al te merken en half november kan ik er niet meer omheen. Het dieptepunt is meestal rond kerst. Op het moment dat 'iedereen' gezellig bij elkaar zit heb ik daar de minste behoefte aan (erg handig 😉). Ergens in februari wordt het merkbaar beter en half maart is het meestal wel zo'n beetje voorbij.

Dat zijn ruim vier maanden waarin ik niet al te veel van mezelf kan verwachten en erg moet opletten dat ik genoeg doe om me beter te voelen.

Gelukkig lukt dat de laatste tijd steeds beter. 

Ik heb in de afgelopen jaren een aantal wapens tegen de winterdip verzameld die ik probeer in te zetten, het liefst voordat ik zover heen ben dat het me allemaal niet meer zoveel kan schelen. Want tegen iemand die geen zin heeft om naar buiten te gaan, kun je wel zeggen: het helpt om lekker even te wandelen! Maar dat heeft weinig zin. En al helemaal niet als je jezelf van die bank af moet slepen. Daarom probeer ik vroeg in de herfst te beginnen, zodat het al een gewoonte wordt tegen de tijd dat het echt hard nodig is.

Online zijn ook andere tips te vinden om met de winterdip om te gaan. Dit is mijn persoonlijke strategie.

• Ik haal in oktober mijn lichttherapielamp van de zolder. Op grijze dagen maakt hij overuren.

• Ik probeer veel te wandelen of op andere manieren buiten te zijn. Dit punt was altijd lastig, maar mijn man had het briljante idee om het te koppelen aan een bestaande activiteit: een extra rondje lopen als ik mijn dochter naar school breng. Als het geen schooldag is lukt het me meestal niet, maar dan probeer ik minstens tien minuten achter elkaar buiten te zijn terwijl het licht is. Vaak wordt het vanzelf meer. Ik gebruik daarvoor de app HabitBull om mezelf te motiveren.

• Luisteren naar muziek die me opvrolijkt of bemoedigt, bijvoorbeeld tijdens het koken of andere minder populaire klusjes.

• Nieuw dit jaar: ik heb een basislijst met dingen die moeten gebeuren, en alles wat daarbuiten valt is extra. Bijvoorbeeld: het is fijn als er elke dag eten op tafel staat, maar het hoeft geen culinair meesterwerk te zijn. Het hoeft niet eens lekker of gezond te zijn. (Soms is het dat wel hoor.) Ik wil hierdoor aardig zijn voor mezelf en realistische verwachtingen hebben. Ook op het gebied van schrijfdoelen, al vind ik het soms lastig te accepteren dat ik in deze periode minder inspiratie heb.

• Sinds een aantal jaar neem ik LTO3, een voedingssupplement dat kalmerend werkt en prikkels, stress en vermoeidheid vermindert. Ik gebruik dit het hele jaar door en in de herfst en winter neem ik dagelijks een extra pilletje. Mijn oudste zoon neemt het ook op schooldagen. LTO3 is erg duur en het werkt niet bij iedereen even goed. Dus ik zou het niet zonder meer aanraden, maar voor ons is het wel een uitkomst.

• Nieuwe dingen leren: ik leer Portugees met Duolingo (al 65 dagen!) en ik heb een app waarmee ik vlaggen en hoofdsteden kan leren om beter te worden in Geoguessr. Mijn ADD-achtige brein heeft stimulerende prikkels nodig, ook in de winter.

• Nieuwe hobby's zoeken: deze week ben ik bijvoorbeeld gefascineerd door beelden van live camera's over de hele wereld. Hoe gaat het op Times Square, in Kennebunkport en in het Tembe Elephant Park? (Ja, ik weet dat het klinkt alsof ik minstens 70 ben, maar dat kan me niet schelen 😊)

• Niet te veel nieuws en andere deprimerende dingen lezen en kijken, maar juist opbeurende boeken en films opzoeken. Dus minder vaak het liveblog over corona checken, maar juist wel naar een comedyserie kijken.

• Zonsopgang en zonsondergang in de gaten houden. Zo kan ik aftellen naar de tijd dat het weer langer licht is. Na de kortste dagen heb ik ook echt het gevoel dat het weer de goede kant op gaat.

• Ik probeer elke dag minstens 100 woorden in mijn journal te schrijven, ook gemotiveerd door HabitBull. Om dingen op een rijtje te zetten, inzicht te krijgen in wat wel en niet helpt of gewoon iets van me af te schrijven.

Dit helpt allemaal een beetje, maar een feest is de winter voor mij nog steeds niet. Maar ik ben nu bijna op de helft 😊 (niet van de winter natuurlijk, maar wel van de lastige periode) en ik probeer positief te blijven.

Wat ik nog niet goed onder de knie heb is het volhouden van een gezond dag- en nachtritme in de kerstvakantie. Ik probeer wel op tijd op te staan, maar daar is meestal geen dringende externe reden voor, dus dat lukt vaak niet. En na de vakantie kost het me dan extra moeite om weer in het ritme te komen. Ik hoop dat ik daar deze keer iets op vind. Zeker nu de kerstvakantie voor de basisschool een week langer gaat duren.

Tips zijn welkom!