Niet vergelijken, wel ontwikkelen

Mijn oudste zoon had in het weekend afgesproken bij een klasgenoot. Ik ging hem brengen en maakte kennis met de moeder van de klasgenoot. Ze zitten op het voortgezet speciaal onderwijs. Het was pas de tweede keer sinds het begin van het schooljaar dat ik een andere moeder ontmoette, dus het was leuk om haar even te spreken. En het geeft altijd veel herkenning als je met iemand praat die ook een kind (Puber! zou mijn zoon roepen) met autisme heeft, en in dit geval ook met ADHD. Zij bleek de enige van het gezin te zijn die geen diagnose heeft, en dus regelt en plant ze alles voor iedereen, met weekplanners en agenda's. Daar hield de herkenning voor mij heel even op; tenminste, de regeltaken liggen ook grotendeels op mijn schouders, maar ik breng het er niet zo goed vanaf als zij. Ik doe natuurlijk mijn best, maar ik loop vaak tegen de beperkingen van mijn ADD-achtige brein aan. 

Later dacht ik er nog steeds over na, hoe fijn het zou zijn voor ons gezin als ik wel goed was in plannen. Wat een verschil zou dat maken. 
Ik herinnerde me twee stukjes uit het boek Opgeruimd leven met ADHD, die mij toen ik ze voor het eerst las, een schok van herkenning gaven. (Het boek is echt een aanrader, denk ik, alleen heb ik het na vijf jaar nog steeds niet uit.)

'Problemen op het gebied van planning en organisatie zijn de lastigste opgaven voor volwassen ADHD'ers. Dat geldt met name voor vrouwen, omdat van hen verwacht wordt dat ze niet alleen zichzelf organiseren, maar ook hun gezin.'

'Een van de moeilijkste dingen is toegeven dat je hulp nodig hebt - misschien meer hulp dan sommige anderen, en vaker. In het begin kan het moeilijk zijn om dat te accepteren. Je houdt jezelf voor: 'Ik ben niet dom. Ik kan best wel iets. Je hoeft geen genie te zijn om schoon te maken, de was te doen, te sorteren en te organiseren. Ik heb geen hulp nodig. Ik hoef alleen maar te besluiten om het te doen.' Het probleem is dat je afleidbare ADHD-hersenen het moeilijk vinden om bij de les te blijven, met name tijdens eentonige, oninteressante klusjes zoals het huishouden. Vooral vrouwen met ADHD vinden het moeilijk om toe te geven dat dergelijke werkzaamheden niet hun sterkste kant zijn. De maatschappij oefent subtiel en minder subtiel druk uit op vrouwen om zowel thuis als op het werk een hoofdrol te spelen in orde scheppen en onderhouden.'

Dat is heel herkenbaar voor mij. Ik weet dat mijn brein anders werkt dan gemiddeld en dat ik veel kenmerken van AD(H)D heb. En toch blijft het heel lastig om mezelf niet lui te vinden. Soms zeg ik tegen mezelf: Waarom ga je niet werken? Dan kun je ook wat bijdragen aan het inkomen. Of: Waarom is je huis zo'n puinhoop? Je bent bijna de hele dag thuis. 
Een paar jaar geleden was ik in gesprek met een vriendelijke oudere man. Het ging over het opvanghuis waar mijn man als vrijwilliger werkte en waar wij ook vier jaar ingewoond hebben. Op een gegeven moment vroeg hij: 'En waar vul jij je dagen mee?' Ik stond met mijn mond vol tanden en stamelde wat over kinderen en hobby's. 
Nu, jaren later, klinkt de echo van die vraag soms nog in mijn oren. Ik zou hem, als ik eerlijk was, heel anders beantwoord hebben: een groot deel van de tijd ben ik bezig met 'overleven'. 
Dat klinkt heel dramatisch, en zo zwaar als toen is het nu gelukkig niet meer. Ik weet eigenlijk niet zo goed hoe ik het anders moet omschrijven dan ‘overleven’. Ik bedoel ermee: het hoofd bieden aan de dingen van elke dag. Zwemles, op tijd naar school, oudergesprekje hier en telefoontje daar. Boodschappen, verzekering regelen, even langs de apotheek. (Op dit moment: op tijd de oven aanzetten voor het eten en niet te lang doorschrijven.) Het zijn allemaal niet de meest interessante dingen, maar ze moeten wel gebeuren en het liefst ook nog op de juiste tijd. En dat kost moeite. Hoe vreemd dat ook zal klinken in de oren van veel mensen, en eigenlijk ook in de mijne.

Ik heb een leuk leven en ben gelukkig gezond, en daar ben ik heel dankbaar voor. Ik voel me ook nooit zielig of zo. Maar het blijft een feit dat het me overdreven veel herseninspanning kost om gewone dingen te doen. Dingen die voor de meeste mensen vanzelfsprekend zijn. En soms sta ik al met 1-0 achter (om er maar even een EK-referentie tussendoor te gooien) door bijvoorbeeld slecht slapen, hitte, winterdip, kiespijn, thuisonderwijs of andere leuke fenomenen. (Ik ben waarschijnlijk hooggevoelig en misschien heb ik ook wel wat trekjes van autisme, waardoor ik gevoeliger ben voor prikkels.)

Gelukkig heb ik ook wel eens energie over, vooral in de periode van mei tot oktober, als ik in schoolweken langere tijd alleen thuis ben en als de omstandigheden verder ook meewerken. Dan merk ik dat ik opbloei, plannen en ideeën heb en zelfs huishoudelijke dingen met een flintertje enthousiasme aanpak. Er zit dan nog steeds niet veel systeem in, maar er wordt tenminste iets gedaan. 

De uitdaging is om
mezelf te accepteren zoals ik ben en me niet te vergelijken met anderen 
en tegelijkertijd
mezelf aan te sporen om me te blijven ontwikkelen. 

Een lastig evenwicht, maar het gaat al veel beter dan een paar jaar geleden. En als ik nu het ADHD-boek ook nog eens uitlees, ziet het er helemaal rooskleurig voor me uit.