Deadlines

Ik heb een haat-liefdeverhouding met deadlines. Aan de ene kant heb ik ze nodig om dingen gedaan te krijgen, maar aan de andere kant word ik er soms extreem zenuwachtig van. 
In het boek Opgeruimd leven met ADHD las ik:

• Mensen met ADHD zijn geneigd om sterk te reageren op prikkels van buitenaf en ontplooien minder initiatieven vanuit zichzelf.
• Pas als een of andere externe gebeurtenis je dwingt om te reageren, kom je in actie.
• Veel ADHD’ers vergroten hun motivatie voor vervelende klusjes door ze uit te stellen totdat ze echt moeten gebeuren. Ze gebruiken uitstel om op gang te komen. 
  

Dat is voor mij allemaal herkenbaar. Zo zouden veel van mijn planten het overleefd hebben als ze hadden kunnen zeggen: Als je me nu geen water geeft, ben ik over drie dagen dood. 
Lege batterijen inleveren doe ik bij voorkeur als ik bijna ga verhuizen. Want dan kan ik het niet langer uitstellen.
Zomerkleren opbergen aan het einde van de zomer? Klinkt goed, maar bij mij liggen ze meestal op de bodem van de wasmand. Totdat het weer zomer wordt en ik me afvraag waar al die T-shirts toch gebleven zijn.
Als iemand zegt "Kom maar een keer langs", weet ik al dat ik dat nooit ga doen als er geen afspraak is gemaakt. Want dan vergeet ik het.
Huishoudschema's werken voor mij ook niet. De badkamer schoonmaken omdat het dinsdag is? Wat is dat nou voor reden? Misschien ga ik het wél doen als ik iets zie wat vuil is, en zeker als er iemand komt logeren.

Echt rampzalig zijn die dingen allemaal niet, maar het is voor mij soms wel lastig om voor de langere termijn te plannen, omdat ik voornamelijk bezig ben met de dingen die het eerst nodig zijn. De signalen van buitenaf die naar me roepen dat er NU dringend iets moet gebeuren, klinken het hardst. Ik ga nu bijvoorbeeld even de sportkleren van mijn zoon van 10 in de droger doen, zodat hij ze vanmiddag aan kan, terwijl ik eigenlijk ook nog zou moeten eten en een paar rekeningen betalen, voordat ik mijn dochter uit school ga halen.
Er zijn natuurlijk uitzonderingen op de regel en soms heb ik een plotselinge aanval van schoonmaak- of opruimwoede, waar ik aan toegeef als daar tijd voor is. (En waarbij ik dan mijn best doe om niet in microklusjes te verzanden, wat een enorme uitdaging is.)
Ik probeer ook meestal een paar administratieve karweitjes achter elkaar te doen, soms zelfs als ze nog niet echt moeten gebeuren. 
Het fenomeen wordt ook minder als ik rustiger ben en minder stress ervaar. Een paar jaar geleden had ik er veel meer last van. 
Maar ondanks dat is het bovenstaande toch wel mijn standaard werkwijze. Hoe vervelend het soms ook is, ik heb vaak een signaal van buitenaf nodig om in actie te komen. 
Ik heb gelezen dat mensen met AD(H)D een tekort aan dopamine hebben. Dat heb je onder andere nodig voor concentratie, focus en motivatie. Klinkt heel bekend...

Deadlines, opgelegde en zelf gecreëerde, kunnen dus motiverend zijn. Maar als de druk te hoog wordt, werkt een deadline juist averechts. Dat is natuurlijk voor iedereen zo, maar ik ben volgens mij wat minder stressbestendig dan de gemiddelde mens. Teveel druk van buitenaf zorgt dat ik niet meer rustig kan nadenken of lichamelijke klachten krijg. 
Dat had ik bijvoorbeeld in 2016, toen ik een paar weken vakantiehuisjes schoonmaakte. Ik moest hard werken, maar het moest ook nog eens goed gebeuren, en dat lukte mij niet. Ik kan best goed schoonmaken als het moet (shocking, I know), maar dan gaat het niet snel. 
Wat het ook lastig maakte was dat het werk gecontroleerd werd door steeds verschillende mensen, die allemaal hun eigen stokpaardjes hadden. De één keek of je wel onder de bedden had gestofzuigd en de ander gaf je op je kop als je de tv niet goed afgestoft had. Heel onvoorspelbaar.
Op mijn (naar later bleek) laatste werkdag had ik een controleur die wat extra klusjes had bedacht: ze haalde bijvoorbeeld in een van de huisjes even de afzuigkap uit elkaar. Of ik die ook nog even wilde schoonmaken. Ik voelde me toch al opgejaagd, doordat ik al een paar dagen last had van een snelle hartslag die pas thuis weer tot rust kwam. Die afzuigkap was de laatste druppel. Ik kreeg het allemaal niet voor elkaar en moest voor de zoveelste keer hulp inroepen om mijn huisjes op tijd schoon te krijgen. 
Ook toen ik thuis kwam bleef mijn hart te snel kloppen en dat ging het hele weekend zo door. Ik ging naar de huisarts, die vaststelde dat mijn hartslag in rust inderdaad te hoog was, en voorzichtig opperde dat het misschien door stress kwam. Daar kon ik me wel iets bij voorstellen... 
Het heeft maanden geduurd voordat mijn hartslag weer normaal was. Ik kon het werk niet meer doen. Bovendien heeft het hele gebeuren mijn stressbestendigheid nog verder verminderd, en dat is een van de redenen dat ik nu niet buitenshuis werk.

Ook de verhuizing in augustus vorig jaar riep vrij veel stress op. De verhuisdag hing me als ultieme deadline al weken dreigend boven het hoofd, en toen kwam er op het laatste moment nog wat extra werk bij: ik moest de verhuisbus regelen en toezicht houden op het inladen. Ik was alleen met de kinderen omdat mijn man in het nieuwe huis aan de slag was, 250 kilometer verderop. Hij werkte ook naar de deadline toe, muren vervend en vloeren leggend bij temperaturen boven 30°, en had geen tijd meer om heen en weer te rijden. (Gelukkig kreeg ik hulp van mijn schoonvader en nog een paar anderen.) Dit scenario raad ik niemand aan, zeker niet als je een ADD-achtig brein hebt. Ik begreep helemaal waarom verhuizen in de stress-top drie staat.

Conclusie: deadlines zijn niet altijd goed. 
Maar een beetje vriendelijke aansporing doet bij mij vaak wel wonderen.

Een paar weken geleden, toen ik over deze blogpost nadacht, ging er een lampje bij me branden: ik heb bij mijn schrijfwerk ook deadlines nodig. Op mijn blog probeer ik ongeveer twee keer per maand iets te plaatsen, zonder daar al te strikt in te zijn, en dat lukt meestal wel. Maar verder doe ik maar wat, want er is niemand die op mijn boeken zit te wachten. Er is geen prikkel van buitenaf. Dat moet veranderen, vind ik. Want ik zie schrijven eigenlijk als mijn werk, ook al verdien ik er niets mee. In ieder geval als een part-time baan. Alleen neem ik die niet altijd serieus genoeg. En daarom heb ik een paar mensen gevraagd om me af en toe ter verantwoording te roepen en te vragen of en wat ik heb geschreven. Tot nu toe vraagt een van de drie er elke week naar, dus dat is al een begin ;)

Verder heb ik een motiverende telefoonachtergrond gemaakt.

Het is tenminste de bedoeling dat het motiverend is. Soms werkt het averechts en kijkt de vos me spottend aan. Dan ga ik met hem in gesprek: “Je hebt helemaal gelijk, het is in theorie een goed idee, maar denk je niet dat ik nu beter even kan gaan eten/ slapen/ (...vul willekeurige activiteit in...)?” Dus of het echt werkt, zal de tijd leren.
Ik had ook een deadline gesteld voor mezelf: ik was van plan om voor het eind van het jaar een goed uitgewerkt plot te hebben van een nieuw boek en ik wilde het liefst ook al een paar hoofdstukken geschreven hebben. 
Inmiddels ben ik al een beetje op weg en weet ik hoe het verhaal ongeveer gaat. Het idee had ik al een jaar of 30 geleden en ik heb het in de afgelopen weken nog wat verder uitgedacht. 
Jammer genoeg slaat de winterdip al een beetje toe, dus ik weet niet of mijn doelen nog realistisch zijn. Maar ik moet ergens beginnen en ik zie wel waar het schip strandt.

Ik wil er dit jaar extra op letten om niet te streng voor mezelf te zijn tijdens de winterdip, wat een beetje in conflict komt met het stellen van schrijfdoelen. Maar daarover misschien een andere keer meer. 

Ik eindig met een ijzersterke quote die ik vandaag op deze website vond, voor iedereen die een diagnose ADD heeft of die zich net als ik herkent in de kenmerken:

"Het is geen gebrek aan zelfdiscipline, wilskracht of doorzettingsvermogen. Ik denk dat iemand met ADD een bovengemiddeld doorzettingsvermogen nodig heeft om “gewoon” te functioneren. Het is dus geen zwak karakter of onwil, maar onvermogen doordat jouw brein nou eenmaal anders bekabeld is. Je bent zeker niet dom, je bent hooguit anders."